Historia
Zarys historii Powiatu
Powiat Wyszkowski położony na północny-wschód od Warszawy, w obrębie Niziny Mazowieckiej. Jest to kraina geograficzna obejmująca swym zasięgiem część nizin środkowopolskich, usytuowanych w widłach Wisły, Narwi i Bugui wyróżniana jest głównie na podstawach historycznych.
We wczesny średniowieczu Mazowsze było terytorium plemiennym Mazowszan. W skład państwa polskiego weszło przypuszczalnie za panowania Mieszka I, w XI wieku. Stolica regionu był Płock. W 1138 r., w wyniku podziału dzielnicowego utworzone zostało Księstwo Mazowieckie, które w połowie XIII wieku podlegało dalszym podziałom. W okresie od XIII do XIV wieku tereny te nękane były przez najazdy Prusów, Jaćwingów, jak również Litwinów. Wynikiem tego było wyniszczenie słabego osadnictwa w rejonie wschodniego Mazowsza.
Książęta mazowieccy uznawali zwierzchność lenną Polski. Dzielnice te były systematycznie wcielane w granice Korony.
Warunki geograficzne, jak i polityka prowadzona przez Piastów mazowieckich, doprowadziły do powstania odrębności społecznej i gospodarczej regionu. Większość terenów została zasiedlona przez drobną szlachtę zagrodową. Rozwinęła się lokalna forma gospodarki czynszowej, która zapewniała kmieciom wolność osobistą. Ośrodki miejskie z wyjątkiem Warszawy, Łomży i Płocka oraz kilku mniejszych miast, leżących na szlakach wielkiego handlu były słabo rozwinięte. Dla Mazowsza przełomową okazała się unia polsko-litewska - w jej następstwie region mazowiecki okazał się centralna dzielnica Rzeczypospolitej. Miejscem sejmików polsko-litewskich stała się Warszawa, która do końca XVI w. Piastowała godność stolicy państwa.
Na przełomie XVII i XVIII w. region został dotknięty kryzysem gospodarczym, który dodatkowo pogłębił się w wyniku wojen szwedzkich. W trakcie rozbiorów Mazowsze zostało podzielone pomiędzy Prusy i Austrię. W 1815 r. zjednoczone w Księstwie Warszawskim weszło w skład Królestwa Polskiego.
Od połowy XIX w. odnotowano znaczny rozwój gospodarczy na co wpływ miał szybki rozwój połączeń komunikacyjnych.
Tereny powiatu wyszkowskiego częściowo zamieszkane były przez ludność kurpiowską pochodzenia mazowieckiego, która zamieszkiwała tereny Puszczy Kurpiowskiej i Białej. Początki osadnictwa przypadają na okres XIV - XV wieku. W okresie późniejszym tzn. w XVII i XVIII wieku osadnictwo przybrało formę stałą. Pierwszymi osadnikami byli bartnicy, myśliwi, smolarze, rybacy, rudownicy. Ludzie ci żyli w bardzo surowych warunkach i jednocześnie dużej izolacji co miało istotny wpływ na ukształtowanie odrębnej grupy etnicznej, zachowującej do dzisiaj wiele odrębnych cech kulturowych i językowych.
Liczny udział mieszkańców tego regionu w powstaniu listopadowym a szczególnie w styczniowym spowodował surowe restrykcje. Jedną z form prześladowania ludności polskiej było pozbawienie Wyszkowa praw miejskich w okresie od 1869 do 1919 r.
Początki II wojny światowej to czas ciężkich walk nad Bugiem (8-10 września 1939 r.). W okresie okupacji hitlerowskiej miejscowa ludność była bardzo mocno prześladowana. Odbyły się tu masowe egzekucje, podczas których masowo mordowano głównie ludność żydowską - zginęło 7 tys. osób, z czego 5 tys. Żydów.
W okolicach Wyszkowa działały grupy partyzanckie Batalionów Chłopskich oraz Armii Krajowej. Podczas wyzwalania Wyszkowa przez wojska frontu białoruskiego, miasto zostało dotkliwie zniszczone.
Po wojnie dźwignął się z ruin, by w latach 1956-75 piastować godność stolicy powiatu.
Od 1 stycznia 1999 roku Wyszków ponownie stał się siedzibą władz powiatowych
We wczesny średniowieczu Mazowsze było terytorium plemiennym Mazowszan. W skład państwa polskiego weszło przypuszczalnie za panowania Mieszka I, w XI wieku. Stolica regionu był Płock. W 1138 r., w wyniku podziału dzielnicowego utworzone zostało Księstwo Mazowieckie, które w połowie XIII wieku podlegało dalszym podziałom. W okresie od XIII do XIV wieku tereny te nękane były przez najazdy Prusów, Jaćwingów, jak również Litwinów. Wynikiem tego było wyniszczenie słabego osadnictwa w rejonie wschodniego Mazowsza.
Książęta mazowieccy uznawali zwierzchność lenną Polski. Dzielnice te były systematycznie wcielane w granice Korony.
Warunki geograficzne, jak i polityka prowadzona przez Piastów mazowieckich, doprowadziły do powstania odrębności społecznej i gospodarczej regionu. Większość terenów została zasiedlona przez drobną szlachtę zagrodową. Rozwinęła się lokalna forma gospodarki czynszowej, która zapewniała kmieciom wolność osobistą. Ośrodki miejskie z wyjątkiem Warszawy, Łomży i Płocka oraz kilku mniejszych miast, leżących na szlakach wielkiego handlu były słabo rozwinięte. Dla Mazowsza przełomową okazała się unia polsko-litewska - w jej następstwie region mazowiecki okazał się centralna dzielnica Rzeczypospolitej. Miejscem sejmików polsko-litewskich stała się Warszawa, która do końca XVI w. Piastowała godność stolicy państwa.
Na przełomie XVII i XVIII w. region został dotknięty kryzysem gospodarczym, który dodatkowo pogłębił się w wyniku wojen szwedzkich. W trakcie rozbiorów Mazowsze zostało podzielone pomiędzy Prusy i Austrię. W 1815 r. zjednoczone w Księstwie Warszawskim weszło w skład Królestwa Polskiego.
Od połowy XIX w. odnotowano znaczny rozwój gospodarczy na co wpływ miał szybki rozwój połączeń komunikacyjnych.
Tereny powiatu wyszkowskiego częściowo zamieszkane były przez ludność kurpiowską pochodzenia mazowieckiego, która zamieszkiwała tereny Puszczy Kurpiowskiej i Białej. Początki osadnictwa przypadają na okres XIV - XV wieku. W okresie późniejszym tzn. w XVII i XVIII wieku osadnictwo przybrało formę stałą. Pierwszymi osadnikami byli bartnicy, myśliwi, smolarze, rybacy, rudownicy. Ludzie ci żyli w bardzo surowych warunkach i jednocześnie dużej izolacji co miało istotny wpływ na ukształtowanie odrębnej grupy etnicznej, zachowującej do dzisiaj wiele odrębnych cech kulturowych i językowych.
Liczny udział mieszkańców tego regionu w powstaniu listopadowym a szczególnie w styczniowym spowodował surowe restrykcje. Jedną z form prześladowania ludności polskiej było pozbawienie Wyszkowa praw miejskich w okresie od 1869 do 1919 r.
Początki II wojny światowej to czas ciężkich walk nad Bugiem (8-10 września 1939 r.). W okresie okupacji hitlerowskiej miejscowa ludność była bardzo mocno prześladowana. Odbyły się tu masowe egzekucje, podczas których masowo mordowano głównie ludność żydowską - zginęło 7 tys. osób, z czego 5 tys. Żydów.
W okolicach Wyszkowa działały grupy partyzanckie Batalionów Chłopskich oraz Armii Krajowej. Podczas wyzwalania Wyszkowa przez wojska frontu białoruskiego, miasto zostało dotkliwie zniszczone.
Po wojnie dźwignął się z ruin, by w latach 1956-75 piastować godność stolicy powiatu.
Od 1 stycznia 1999 roku Wyszków ponownie stał się siedzibą władz powiatowych
